24 April 2002

§Ð³Û³ëï³Ý-ê÷Ûáõéù¦ ѳٳÅáÕáíÇÝ

гÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÇ ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ÑáõÛŠϳñ»õáñ ¿« áñå»ë½Ç زÎ-Á »õ ѳٳÛÝ Ù³ñ¹ÏáõÃÛáõÝÁ ׳ݳãÇ 1915é гÛáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÝ áõ Ð³Û ¹³ïÇ Ù»ñ å³Ñ³Ýç³ïÇñáõÃÛáõÝÁ£

²Û¹ áõÕÕáõÃÛ³Ùµ §Ð³Û³ëï³Ý-ê÷Ûáõéù¦ ѳٳÅáÕáíÁ Çñ í×é³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÁ å»ïù ¿ Ùß³ÏÇ ÂáõñùdzÛÇ Ñ»ï Ù»ñ å»ï³Ï³Ý ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³ëå³ñ»½áõÙ£

ÎÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ »Ýù ³Û¹ ѳñóÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý Ù»ñ ï³ñµ»ñ³ÏÁª §´³ó Ý³Ù³Ï ÂáõñùdzÛÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³ÑÇݦ ÷³ëï³ÃÕÃÇ Ó»õáí£

ä³ñáÝ ²ËÙ»ï ܻ繻à 껽»ñ

ÂáõñùÇ³Ý »õ г۳ëï³ÝÁ ѳñ»õ³ÝÝ»ñ »Ý ѳí»ñŠųٳݳÏÝ»ñáí£ ²Ûëï»ÕÇóª ³é³çݳϳñ· ѳñóÁ Ù»ñ »ñÏáõ »ñÏñÝ»ñÇ ÙÇç»õ µ³ñǹñ³óÇ³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ëï³ïáõÙÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ£ ò³íáù« »ñÏáõ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ å³ïÙáõÃÛáõÝÁ Ùé³ÛÉí³Í ¿ áÕµ»ñ·³Ï³Ý Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñáí« áñáÝù ï»ÕÇ »Ý áõÝ»ó»É ³ÝóÛ³É ¹³ñÇ ëϽµÇÝ£ гۻñÁ ã»Ý ϳñáÕ »õ Çñ³íáõÝù ãáõÝ»Ý Ùáé³Ý³É Çñ»Ýó å³ïÙáõÃÛ³Ý ë»õ ûñ»ñÁ£ гí³ë³ñ³å»ë ÂáõñùÇ³Ý ÝáõÛÝå»ë ãÇ Ï³ñáÕ Ññ³Å³ñí»É Çñ ³ÝóÛ³ÉÇó£ ê³Ï³ÛÝ XX ¹³ñ³ßñç³ÝÁ ³Ï³Ý³ï»ë ¿ ³ÛÝåÇëÇ ûñÇݳÏÝ»ñÇ« »ñµ µ³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ѳÕÃ»É ¿ ˻ɳ½áõñÏ ÃßݳٳÝùÇÝ£

Ð³Û ÅáÕáíáõñ¹Á ¹»é ÑáõÛë ¿ ï³ÍáõÙ« áñ Ï·³ ÙÇ ûñ« »ñµ Ãáõñù³Ï³Ý å»ïáõÃÛ³Ý áñ»õ¿ ³é³çÝáñ¹ Ï·Çï³ÏóÇ Çñ ÅáÕáíñ¹Ç ³½·³ÛÇÝ Ù»ÕùÁ »õ ϳñ»õáñ Ý»ñ¹ñáõÙ ÏÙïóÝÇ Ù»ñ »ñÏñÝ»ñÇ ÙÇç»õ íëï³ÑáõÃÛáõÝ áõ µ³ñǹñ³óÇ³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ѳëï³ï»Éáõ ·áñÍáõÙ£ ´³Ûó« ³í³¯Õ©©© Ç å³ï³ëË³Ý Ù»ñ ѳٵ»ñáõÃ۳ݪ ëï³ó³Ýù ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ³Ïï»ñÇ ÙÇ Ýáñ áÉáñï ³Ýݳ˳¹»å í³Ý¹³ÉǽÙáíª È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕáõÙ áõ êáõÙ·³ÛÇÃáõÙ« ÎÇñáí³µ³¹áõÙ áõ ´³ùíáõÙ »õ ²¹ñµ»ç³ÝÇ áÕç ï³ñ³ÍùáõÙ« ³ÛÝáõÑ»ï»õ ÉÇáíÇÝ Ñ³Û³Ã³÷í»ó ܳËÇç»õ³ÝÁ »õ ³Ù»Ý³¹³Å³Ý ßñç³÷³ÏÙ³Ý Ù»ç ³éÝí»óÇÝ ²ñó³ËÝ áõ г۳ëï³ÝÁ£ Æñ Ñ»ñÃÇÝ ÂáõñùÇ³Ý ²¹ñµ»ç³ÝÇÝ Ù³ï³Ï³ñ³ñáõÙ ¿ ½»Ýù áõ é³½Ù³Ùûñù« ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Íñ³·ñíáõÙ ¿ ½ÇÝí³Í ÙÇç³ÙïáõÃÛáõÝ Ñ³Û-³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý ѳϳٳñïáõÃÛáõÝáõÙ£ ²Ûë µáÉáñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ 1915é ѳۻñÇ ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ß³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÝ »Ý ѳݹÇë³ÝáõÙ »õ íϳÛáõÙ »Ý ³ÛÝ« áñ ÂáõñùÇ³Ý ÙÇ Ýáñ Ñ»ñÃ³Ï³Ý ÷áñÓ ¿ ³ÝáõÙ §Ø»Í Âáõñ³ÝǦ ëï»ÕÍٳݪ Çñ å³ÝÃáõñùÇëï³Ï³Ý í³Õ»ÙÇ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ áõÕÕáõÃÛ³Ùµ« ÝáñÇó ÙÇÉÇáݳíáñ ѳۻñÇ ½áÑ»ñÇ ·Ýáí£ Ð³Ù³ÛÝ Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý ¹»Ù ³Û¹ Ññ»ß³íáñ Íñ³·ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ·áñÍáõÙ ²¹ñµ»ç³ÝÁ ÉáÏ ÑÉáõ-Ñå³ï³Ï ·áñÍÇù ¿ ѳݹÇë³ÝáõÙ£ ²Û¹ »Ý íϳÛáõÙ ³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇ ë³¹ñÇã »ÉáõÛÃÝ»ñÝ áõ å³é³ÏïÇã ù³ÛÉ»ñÁ Õ³ñ³µ³ÕÛ³Ý ÑÇÙݳѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý ³ëå³ñ»½áõÙ£ лÝó ÂáõñùdzÛÇ »õ Ýñ³Ý Ñݳ½³Ý¹ ²¹ñµ»ç³ÝÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³Ý Ù»Õùáí ¿« áñ ³Û¹ ѳñóÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùµ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ç³Ýù»ñÁ º²ÐÊ-Ç »õ ³ÛÉ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³Ù³·áñͳÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ ³Ý³ñ¹Ûáõݳí»ï »Ý ¹³éÝáõÙ£ ä³ñ½³å»ë ß³ñáõݳÏíáõÙ »Ý Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç ¹»Ù Ù»Ï ¹³ñ Ç í»ñ Çñ³Ï³Ý³óíáÕ ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ³Ïï»ñÁ£

Ü»ñϳ۳óÝ»Éáí Ò»½ ëáõÛÝ Ý³Ù³ÏÁ« ѳí³ï »Ýù ï³ÍáõÙ Ò»ñ ³Ý߳ѳËݹÇñ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³ÝÁ È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕáõÙ »õ Ýñ³ ßáõñç Ù³Ñí³Ý ûç³ËÇ í»ñ³óÙ³Ý ·áñÍÇݪ ѳÝáõÝ Ù»ñ ·³ÉÇù ë»ñáõݹݻñÇ »ñç³ÝÏáõÃÛ³Ý áõ µ³ñ·³í³×ٳݣ àã áùÇ ãÇ Ñ³çáÕíÇ ÍÝÏÇ µ»ñ»É Ô³ñ³µ³ÕÇÝ£ §²ï³ÙÝ»ñ óáõÛó ï³Éáõ¦ »õ §áõÅÇ ¹ÇÙ»Éáõ¦ µáÉáñ ÷áñÓ»ñÝ ³Û¹ ѳñóÇ ÉáõÍÙ³Ý ³ëå³ñ»½áõÙ ¹³ï³å³ñïí³Í »Ý ÷Éáõ½Ù³Ý« ÇëÏ ³Û¹ ï³ñ³Íùáõ٠˳ճÕáõÃÛáõÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ ѳٳñ Ò»ñ ³Ý߳ѳËݹÇñ áõ Ñ»ï»õáÕ³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÁ í×é³Ï³Ý ¹»ñ ϳñáÕ ¿ áõݻݳɣ Ødzųٳݳϫ Ñ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ýϳïٳٵ ³ÝóÛ³ÉáõÙ ÃáõÛÉ ïñí³Í å³ïÙ³Ï³Ý ³Ý³ñ¹³ñáõÃÛ³Ý ×³Ý³ãáõÙÁ µáõÝ ÂáõñùdzÛáõ٠ϳñáÕ ¿ ͳé³Û»É ѳٳß˳ñѳÛÇÝ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛ³Ý Ù»ç ÂáõñùdzÛÇ Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛ³Ý µ³ñÓñ³óÙ³ÝÁ« ÇëÏ Ò»ñ ç³Ýù»ñÝ ³Û¹ áõÕÕáõÃÛ³Ùµ« å³ñáÝ Ý³Ë³·³Ñ« é»³É Ñ»é³ÝϳñÝ»ñ ϵ³ó»Ý Ù»ñ »ñÏáõ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ µ³ñǹñ³óÇ³Ï³Ý »õ ÷áËíëï³ÑáõÃÛ³Ý Ñ³ëï³ïÙ³Ý ·áñÍáõÙ£ Ð³Û ÅáÕáíñ¹ÇÝ Ëáñà »Ý íñ»ÅËݹñáõÃÛ³Ý ½·³óáõÙÝ»ñÁ£ àõëïÇ« ³ñ¹³ñáõÃÛ³ÝÁ Áݹ³é³ç Ò»ñ áÕç³ÙÇï ù³ÛÉ»ñÁ ÁÙµéÝáõÙáí »õ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛ³Ùµ ÏÁÝϳÉíÇ Ù»ñ ÅáÕáíñ¹Ç« ÇÝãå»ë ݳ»õ ³ÙµáÕç ù³Õ³ù³ÏÇñà ³ß˳ñÑÇ ÏáÕÙÇó£ ¸»é Å³Ù³Ý³Ï Ï³ ËáñÑ»Éáõ Ù»ñ »ñÏáõ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ ×³Ï³ï³·ñ³ÛÇÝ ³Û¹ ѳñó»ñÇ ßáõñç« Ã»å»ï Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ų٠Çñ µ³ó³ë³Ï³Ý ¹»ñÝ ¿ ϳï³ñáõÙ Ù»ñ »ñÏñÝ»ñÇ µ³ñ·³í³×Ù³Ý ·áñÍáõÙ£

ê²ØìºÈ äàÔàêÚ²Ü

г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃ۳ݪ ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ¹»Ù å³Ûù³ñáÕ å³ï»ñ³½ÙÇ »õ ³ß˳ï³ÝùÇ í»ï»ñ³ÝÝ»ñÇ

ÙÇáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñ

ÆàêÆü ²ð²´Ú²Ü

г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý í³ëï³Ï³íáñ Çñ³í³µ³Ý« ÚàôܺêÎú-Ç ¹áÏïáñ« åñáý»ëáñ

Ðð²Üî ÐàìвÜÜÆêÚ²Ü

ÐÐ å³ï»ñ³½ÙÇ í»ï»ñ³ÝÝ»ñÇ ÏáÙÇï»Ç ݳ˳·³Ñ

ÆÈÚ² ØÆø²ÚºÈÚ²Ü

¶ñáÕ« Ññ³å³ñ³Ï³Ëáë